Tết Nguyên Đán là ngày hội truyền thống quan trọng nhất của người Việt. Đây là dịp để chúng ta chia tay năm cũ và chào đón năm mới, đồng thời thể hiện lòng đoàn kết trong cộng đồng, gia tộc và gia đình. Tết Nguyên Đán không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là một dịp để thể hiện tình cảm sâu sắc của người Việt.
Lễ hội Tết Nguyên Đán là sự kiện truyền thống quan trọng nhất trong năm đối với người Việt. Không chỉ là lúc trẻ em mong chờ được mặc đồ mới, ăn bánh mứt và nhận lì xì, Tết còn mang ý nghĩa sâu sắc hơn. Đây là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, đồng thời đại diện cho sự liên kết trong cộng đồng, gia tộc và gia đình. Tết Nguyên Đán cũng là dịp để quay về nguồn gốc, tôn vinh giá trị tâm linh và tình cảm sâu sắc của người Việt, trở thành một truyền thống đẹp.
Vậy Tết Nguyên Đán thực chất có nguồn gốc từ đâu và ý nghĩa tên gọi của nó là như thế nào?
Tết Nguyên Đán, còn được gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hoặc đơn giản là Tết. “Tết” là cách phát âm tiếng Việt của chữ “tiết”. “Nguyên Đán” có nguồn gốc từ chữ Hán: “Nguyên” có nghĩa là sự khởi đầu hoặc sơ khai và “Đán” có nghĩa là buổi sáng sớm. Do đó, phiên âm chính xác là “Tiết Nguyên Đán”. Tết Nguyên Đán được người Việt Nam thân thương gọi là “Tết Ta”, để phân biệt với “Tết Tây” (Tết Dương lịch).
Lễ Tết Nguyên Đán của Việt Nam được tính theo Âm lịch, do đó nó thường diễn ra muộn hơn so với Tết Dương lịch. Điều này bởi vì Âm lịch tuân theo chu kỳ hoạt động của mặt trăng. Nhờ vào quy luật 3 năm nhuận một tháng của Âm lịch, ngày đầu năm Tết Nguyên Đán không bao giờ trước ngày 21 tháng 1 Dương lịch và sau ngày 19 tháng 2 Dương lịch. Thông thường, Tết Nguyên Đán kéo dài khoảng 7 đến 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới, từ ngày 23 tháng Chạp cho đến hết ngày 7 tháng Giêng.
Xuất xứ của Tết Nguyên Đán.
Bị tác động mạnh từ văn hoá Trung Quốc trong hơn 1000 năm Bắc thuộc, Tết Nguyên Đán cũng là một trong những di sản văn hóa được nhập khẩu vào thời điểm đó. Theo lịch sử Trung Quốc, nguồn gốc của Tết Nguyên Đán có từ thời Tam Hoàng Ngũ Đế và thay đổi theo từng giai đoạn. Đời Tam Vương, nhà Hạ ưa thích màu đen nên chọn tháng giêng, tức tháng Dần. Nhà Thương yêu màu trắng nên lựa chọn tháng Sửu, tức tháng chạp, làm tháng đầu năm. Nhà Chu có một ưu thích đỏ nên chọn tháng Tý, tức tháng mười một, làm tháng Tết. Các vị vua trên có quan niệm về ngày giờ “tạo thiên lập địa” như sau: giờ Tý thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần là lúc sinh ra loài người, vì vậy ngày Tết được đặt vào các ngày khác nhau.
Đến thời Đông Chu, Khổng Tử đã thay đổi ngày Tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Trong thời đại của nhà Tần (thế kỷ 3 TCN), Tần Thủy Hoàng đã chuyển ngày Tết sang tháng Hợi, tức tháng mười. Sau đó, đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế (140 TCN) đã đặt ngày Tết vào tháng Dần, tức tháng giêng. Kể từ đó, không có triều đại nào thay đổi tháng Tết nữa.
Đến thời Đông Phương Sóc, ông tin rằng ngày sáng tạo thế giới có chú gà xuất hiện, ngày thứ hai có chó, ngày thứ ba có lợn, ngày thứ tư có dê, ngày thứ năm có trâu, ngày thứ sáu có ngựa, ngày thứ bảy có loài người và ngày thứ tám mới có ngũ cốc. Do đó, ngày Tết thường được xem từ ngày mồng một đến ngày mồng bảy.
Ý nghĩa của ngày Lễ Tết Nguyên Đán.
Tết Nguyên Đán đối với người Việt không chỉ là thời điểm chuyển giao từ năm cũ sang năm mới theo lịch Âm mà còn mang đậm ý nghĩa tâm linh và văn hóa. Theo quan niệm phương Đông, đây là thời điểm mà trời đất hòa quyện và con người gần gũi hơn với thần linh.
Tết Nguyên Đán trước đây là dịp để người nông dân thể hiện lòng thành kính đến các vị thần như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước, thần Mặt trời,… Và mong muốn một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Ngoài ra, ngày này còn được xem như một ngày “khởi đầu”, một ngày mà mọi người có thể kỳ vọng vào một năm mới tràn đầy hạnh phúc, thịnh vượng và thuận lợi, và bỏ lại sau lưng những điều không may mắn trong năm cũ. Vì vậy, trong dịp Tết, mọi người đều bận rộn dọn dẹp, mua sắm, trang trí nhà cửa để tạo nên một không gian thật đẹp.
Đây là dịp đoàn kết của mọi gia đình. Mỗi khi Tết đến, bất kể công việc hay nơi nào, ai cũng mong muốn được quay về gia đình trong ba ngày Tết, cùng nhau thắp hương và tưởng nhớ ông bà, tổ tiên đã bảo trợ suốt một năm qua. “Về quê ăn Tết” không chỉ là một hành trình thông thường, mà còn là một cuộc viếng thăm nguồn gốc, nơi chôn rau cắt rốn. Điều này đã trở thành một phong tục, một truyền thống tốt đẹp và bền vững. Vì vậy, những ngày trong dịp Tết Nguyên Đán thật sự là những ngày hạnh phúc và vui vẻ cho tất cả mọi người.
