Cách đây vài năm, thị trường cây cảnh Việt đã chứng kiến các giao dịch lan đột biến với giá hàng chục, hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, vào giữa năm 2022, lan đột biến trở nên khó bán, xuất hiện trên mạng và trên vỉa hè với giá rẻ bất ngờ.
“Động trạng” ảo.
Trong năm 2018, thông tin về một người bán giò lan đột biến ở tỉnh Thừa Thiên – Huế với giá 700 triệu đồng đã lan truyền trong cộng đồng chơi hoa lan kiểng. Ngạc nhiên hơn nữa, một số diễn đàn mạng xã hội đã trực tiếp phát sóng cuộc giao dịch trị giá tỷ đồng cho cây lan đặc biệt mang tên “Bướm Đại Ngàn”.
Sau hai lần giao dịch, thông tin về các giao dịch mua bán lan đột biến với giá bạc tỷ tiếp tục lan truyền. Cụ thể, một cây lan phi điệp Bảo Duy có 5 cánh trắng đã được bán với giá 2,7 tỷ đồng; một gốc lan Giã Hạc cũng có 5 cánh trắng đã được bán với giá gần 7 tỷ đồng cho một đại gia ở Đà Nẵng… Tuy nhiên, thông tin gây chấn động nhất là về giao dịch chuyển nhượng lan đột biến tại Bình Phước vào ngày 10-6-2020, khi có người bán 3 chậu lan với giá gần 32 tỷ đồng (trong đó có một cây lan Bảo Duy 5 cánh trắng được bán với giá 12 tỷ đồng, một cây Bảo Duy 5 cánh trắng khác được bán với giá 9,9 tỷ đồng, và một cây Da Vàng được bán với giá 10 tỷ đồng).
Còn chưa hết, cộng đồng chơi lan đang rộn ràng chia sẻ những hình ảnh của chậu lan Juliet dài khoảng 20-30cm, được giao dịch với giá… 83 tỷ đồng. Thậm chí, có những giao dịch được rao bán với giá hàng trăm tỷ đồng. Điều này khiến nhiều người bắt đầu nghi ngờ đây có thể là cách “thổi giá” và có thể là một “kịch bản” được sắp xếp tỉ mỉ.
Tuy nhiên, còn có nhiều thông tin về các giao dịch mua bán, trao đổi và đấu giá lan đột biến diễn ra ở nhiều tỉnh thành. Có nhiều đối tượng đã sử dụng chiêu trò để biến cây lan thường thành lan đột biến và tăng giá lên đến hàng tỷ đồng. Vì lòng tham muốn làm giàu nhanh chóng, không ít người đã trở thành nạn nhân của những mưu mô lừa đảo.
Vào ngày 07-8-2020, Công an H.Quỳnh Lưu (Nghệ An) đã tạm giữ một nhóm gồm 11 đối tượng, đều ngụ tại Hòa Bình, vì hành vi lừa đảo chiếm đoạt tiền trong giao dịch mua bán hoa lan. Nhóm này đã thuê một căn nhà ở thị trấn Cầu Giát (H.Quỳnh Lưu, Nghệ An) và sử dụng trang cá nhân trên mạng xã hội Facebook để đăng thông tin bán hoa lan với giá rẻ hơn thị trường rất nhiều. Khi có khách hàng hỏi mua, nhóm này yêu cầu khách hàng chuyển tiền trước. Tuy nhiên, ngay sau khi nhận được tiền, các đối tượng đã chặn trang Facebook của người mua, xóa tất cả thông tin liên hệ và chiếm đoạt số tiền giao dịch.
Lan biến đổi được bày bán trên internet với giá phải chăng.
Ngày 21-7-2000, Công an H.Yên Thủy (Hòa Bình) đã điều tra và phát hiện một vụ lừa đảo liên quan đến việc mua bán hoa lan của 5 người. Sau khi bị đưa về trụ sở công an, nhóm đối tượng đã thú nhận rằng vì mong muốn kiếm lợi nhuận từ hoa lan đột biến, họ đã tìm cách gắn keo và dây thép lên hoa lan thường rồi chụp ảnh, quay video để đăng lên các trang mạng xã hội với mục đích bán với giá cao.
Cuối tháng 8-2020, Công an H.Di Linh (Lâm Đồng) đã khởi tố vụ án và bắt tạm giam Bùi Văn Sỹ (SN 1986, quê Hòa Bình) vì hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Trước đó, ông Đ.V.T (ngụ H.Di Linh) đã mua 4 cây lan Hồng Yên Thủy và một chậu lan Hồng Mỹ Nhân từ Sỹ với giá 440 triệu đồng. Ngày 30-8-2020, Sỹ mang 2 chậu lan Hồng Minh Châu đến bán với giá 1,47 tỷ đồng, nhưng ông T. Phát hiện chúng không phải là loại lan đột biến và đã trình báo công an.
Thị trường đang giảm sút.
Từ năm 2022 trở đi, nhiều cây lan trước đây được cho là có giá trị hàng tỷ hoặc hàng trăm triệu đồng đã giảm giá một cách đáng kể, chỉ còn vài triệu đồng, thậm chí vài trăm nghìn đồng. Ví dụ, các loại lan đột biến như HO (Hiển Oanh), Hồng Yên Thủy, Bạch Tuyết, Ngọc Sơn Cước… Đã được rao bán trên các nhóm mạng xã hội với giá chỉ vài trăm, thậm chí vài chục nghìn đồng mỗi cây.
Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho rằng giá lan đột biến hiện nay đang phản ánh đúng giá trị thực. Trước đây, loại cây này đã bị đẩy giá cao hơn giá trị thực để lợi dụng và gây rối trên thị trường. Người kinh doanh, sản xuất và sử dụng hoa lan cần nhận thức rõ về các chiêu trò tăng giá và không để lừa dối, bởi lan đột biến chỉ là một mặt hàng thông thường và không mang tính độc đáo lịch sử, và cuối cùng sẽ trở lại giá trị thực.
Ông Trịnh Duy Nam, người sở hữu một vườn lan lớn ở xã Thanh An, H.Dầu Tiếng, Bình Dương và từng có ước mơ trở thành triệu phú nhờ lan đột biến, cho biết rằng trong vài tháng gần đây, giá của loại lan này đã giảm một cách đáng kể. Các chủ vườn lan quy mô ở Bình Dương và Bình Phước đều đang gặp khó khăn khi không chỉ giá lan quá rẻ mà còn không có khách hàng tìm mua.
Chúng tôi được đưa đến một khu vườn lan nổi tiếng tại H.Dầu Tiếng (Bình Dương) bởi ông Nam. Ông cho biết rằng chủ vườn ở đây vẫn bán được một số loại lan đột biến, tuy nhiên số lượng không nhiều và khách hàng chủ yếu là những người đam mê chơi lan. Ngoài ra, các nhóm chuyên về lan đột biến liên tục đăng tải bài viết, hình ảnh, video và thậm chí phát trực tiếp để rao bán lan đột biến với giá rất hợp lý.
Tài khoản K.N đã rao bán 10 kie HO (tương đương 10 mầm lan Hiển Oanh) với giá 450 nghìn đồng. Tài khoản M.T cũng đã rao bán lan HO, Phú Thọ với giá 420 nghìn đồng/2 chậu, cây nhỏ hơn 4 chậu chỉ 300 nghìn đồng, và 3 chậu giá 265 nghìn đồng… Tài khoản V.T đã bán chậu lan HO với giá 60 nghìn đồng. Gần đây, công chúng đã truyền tay nhau về hình ảnh của loại lan đột biến được mang ra bán trên xe hàng rong tại ngã tư Công viên Cầu Trắng (Q.Bình Tân, TPHCM) với giá từ 50 – 100 nghìn đồng/chậu. Loại lan này đã nở hoa và có giá thấp hơn nhiều so với các chậu lan công nghiệp.
Hiện tại, có rất nhiều game thủ đang cố gắng kiếm tiền thông qua việc livestream trên trang cá nhân Facebook, nhưng không thành công. Ông Nam thất vọng và nói: “Bây giờ tôi chỉ trồng các loại lan thông thường làm thú vui. Với giá hiện tại, tiền phân bón và thuốc trừ sâu còn đắt hơn cả tiền bán chậu lan”.
Quay lại giá trị thực.
Các cơ quan chức năng đã can thiệp vào thị trường kinh doanh lan đột biến, khiến cho “cơn sốt” nhanh chóng tan biến. Tuy nhiên, tình trạng bán tháo để thu hồi vốn đã xuất hiện. Các thông tin giao dịch trên thị trường đã đạt mức hàng tỷ, chục tỷ và thậm chí trăm tỷ đồng.
Một số người chơi lan cho rằng tình trạng trên do số lượng cây quá nhiều và sinh sản nhanh, tốc độ ươm kie nhanh vượt quá khả năng tiêu thụ của thị trường. Bên cạnh đó, dịch Covid-19 đã làm tạm ngưng các buổi gặp gỡ, giao lưu của những người có nhu cầu mua bán, trao đổi. Sau đại dịch, người dân đã thắt chặt chi tiêu và không còn quan tâm đến những thú chơi xa xỉ. Do đó, giá lan đã đột biến rớt xuống tận đáy. Người đầu tư đang lo lắng khi chứng kiến giá lan đột biến đang giảm mỗi ngày.
Khu vườn của ông Nam hiện tại chỉ trồng các loại lan ngọc điểm.
Ngoài ra, sau thời gian đầu tư tiền, nhiều người trong giới chơi lan cũng không tin vào lan đột biến nữa vì họ nhận ra rằng đó chỉ là một cách “thổi giá” và tạo ra sức nóng ảo. “Hiện tại, lan đột biến không còn mang lại lợi nhuận như trước đây. Vì vậy, dù có người rao bán các loại lan HO, Hồng Yên Thủy, Bạch Tuyết,… Thì không ai có thể xác minh và chắc chắn rằng đó là loại lan đột biến hay không. Ngoài ra, loài hoa này chỉ nở một lần trong năm và chỉ có thể ngắm trong vòng 2 tuần. Trong khi đó, hoa lan Hồ Điệp có thể giữ tươi trong cả tháng. Vì vậy, nhiều người dần dần từ bỏ việc chơi lan đột biến vì không chỉ tốn kém mà còn phải chờ đợi” – ông Nam chia sẻ.
Theo một người chơi cây cảnh giàu có ở tỉnh Bình Phước, trước đây, cây lan đột biến đã bị “thổi giá” quá cao bởi một số kẻ lừa đảo. Họ đã sử dụng những kế hoạch khéo léo để khai thác lòng tham của nhiều người, nhằm kiếm tiền một cách nhanh chóng. Bằng việc thỏa thuận với nhau, họ sẽ tạo ra các giao dịch mua bán giả hoặc sử dụng nhân viên của mình để mua. Thực tế, điều này cũng tương tự như một hình thức kinh doanh đa cấp, trong đó tiền của những người tham gia sau sẽ được trả cho những người tham gia trước.
Trên thực tế, việc đầu tư vào lan đột biến thường dẫn đến thua lỗ, đặc biệt là đối với những người không am hiểu về lan và thị trường. Những người này thường là đầu cơ và khi gặp thua lỗ quá nhiều, họ sẽ chấp nhận giải tán và chuyển sang kinh doanh mặt hàng khác. Tuy nhiên, với những người đầu tư vào hoa lan truyền thống, khi thị trường lan đột biến giảm giá, đó cũng là cơ hội để họ mua những loại lan này.
